Sanatçının yaşamını yapıtına yansıtıp yansıtmadığını, yansıtıyorsa ne kadarını yansıttığını, yazdıklarının ne kadarının nesnel ne kadarının öznel olduğunu, anlattığı şeylerde anı gibi görünen ögelerin gerçekte yaşantı parçaları mı yoksa imgelemin basit üretimleri mi olduğunu kestirmek çok zor. Bunun için sanatçının yaşamına yönelmek gerekir, ancak o noktada da bizi aydınlatacak çok şey yoktur. İpuçları çok zaman yetersiz […]

Bir dönemin fikrine hâkim olabilmek için dönemdeki yönteme bakmak gerekir. Nitekim sosyal-pozitif bilimlerde ve siyasette kullanılan söylemler ve tartışmalar sürekli olarak dönemin ruhuna uygun olarak karşımıza çıkıyor. Doğan Ergun da Yöntemi Bulmak isimli kitabına Jean Paul Sartre’ın sözüyle başlıyor: “Yöntemi bulmak ve bilimi oluşturmak gerekir.” (1) Ancak, günümüzde yöntem konusundaki çalışmalar bize bir yandan yöntemin, […]

Kathryn Hinds Çev. Osman Altun Hunlar tarihin en ünlü barbar gruplarından biridir. Ancak hâlâ onlara dair bilmediğimiz çok şey var. Örneğin, hangi dili konuşuyorlardı? Herhangi bir Hun edebiyatı yoktur. 6. yüzyıl tarihçisi Procopius’un yazdığına göre “Hunlar yazma eylemiyle tanışmamışlardır ve bugün de bununla ilgili becerileri yoktur. Yazı yazabilen ustaları yoktur ve çocukları da yetiştirilirken harfler […]

Ahlâk kurallarının uygulanma çapı toplumsal birimlerin çapıyla sınırlıdır. Toplumsal birimlerin çapı büyüdükçe bir ahlâk dizgesinin izlendiği coğrafya da büyümektedir. Bu eğilim, tüm insanları kapsayacak evrensel insan değerleri çapına ulaşmayı hedefleyen tektanrıcı dinin Hıristiyanlık ve Müslümanlık evrelerinin dincilerinin evrensel ahlâkı temsil ettikleri savına esin vermişse de ikisinde de bu hedefe ulaşılamamıştır. İlerde ulaşabilmeleri de olanaksız görünmektedir. […]

Yaşam bir savaş değildir. Savaş bir doğa yasası, hiç değildir. Savaş insanlığın kültürel evriminin belli bir noktasında ortaya çıkmıştır, belli koşulların ürünüdür. Söz konusu...

Bilişsel bilimler, insanların kendileri hakkındaki inançları oluştururken, olumsuz bilgilere kıyasla, olumlu bilgilere daha fazla ağırlık verdiklerini göstermektedir. Ancak yeni bulgular, bu eğilimin insanlar tehdit...

Adam Smith’in hem ekonomi politik hem de felsefi yazıları, 18. yüzyıl aydınlanmasının öne çıkardığı bilimsel, sistemli, mantıklı ve sentezci bir inceleme yönteminin güçlü izlerini taşır. Onda teoriyle pratik ve gözlem iç içedir. Kuramının, aradan 200 yıl geçmiş olmasına rağmen hâlâ etkin ve öğretici olması, sadece onun kullandığı yöntemin sağlamlığını göstermez aynı zamanda ne kadar derin […]

1784 yılında yazılmış olan “Aydınlanma Nedir?” başlıklı ünlü iki yazı güncelliğini hâlâ koruyor. Biri Moses Mendelssohn’a ait, diğeri Immanuel Kant’a. Her iki yazının da...

Fransız maddeci düşünürleri ve Ansiklopediciler, devlet, Kilise ve ku­rulu düzen ile hak duygusunun ve aklın istemleri arasındaki çelişkiyi irdeleyip ortaya koydular ve tepki gösterdiler;...

Marx açısından verili toplumsal ilişkileri eleştirmeksizin, fuhuşa dönük ahlaki, dini ve hukuki birtakım müdahalelerde bulunmak anlamsızdır. Hem tam da bu ahlak, bu din ve bu hukuk fuhuşu oluşturan mekanizmanın birer düzenekleridirler. Fuhuş, işsizlik, evlilik, şiddet gibi onlarca kavramla bir arada anılmaksızın ne anlaşılabilir ne eleştirilebilir ne de durdurulabilir. Cinselliğin metalaşması çoğunlukla fuhuş kavramıyla anılır.[1] Fuhuş […]