Prof. Dr. Hasan Aydın

İslam tarihi, bir özden sapma tarihi midir? Bu soruya bütünüyle hayır yanıtını vermek kolay değildir. Çünkü sosyal değişim ve gelişim olgusu, bunu zorunlu kılmaktadır. Daha açık bir dille söylersek, İslam tarihi gerçekten kimi yönleriyle Kuran’dan sapma içermektedir. Yalnız bu, postmodern eğilimli düşünürlerin savunduğu gibi, bilinçli ve kasıtlı, tahrif amacıyla yapılmış bir sapma değildir. Tarihsel koşulların […]

İslam öğretisi, insanlar arasındaki farklılığı ve sınıflaşmayı tanrısal bir temele geriye götürür ve böylece yazgıya dönüştürür. Felsefi bilgiyi üstün insanlara özgüler, sıradan insanlara bu bilgilerin açılmasını hoş görmez. Halkı dine mahkûm eder; dini, halkın seçkinlere itaat etmesi için bir araca dönüştürür. Yöneticilerin doğaları gereği yönetici olduklarını ileri sürer, halkın onlara sorgulamaksızın itaat etmesini talep eder. […]

Dinsel inançlarını terk eden insanlar üzerinde derinlikli araştırmalar yaptıkça, onlara yönelik yüzeysel değerlendirmeler ve pek çok önyargılar silinip gidecektir. Dinden uzaklaşmaları, salt tepkiye, modaya, Batılı komploya indirgeyen bakışların sığlığı anlaşılacaktır. Dini terk eden insanların, aslında önceleri çok dindar oldukları, dini ana kaynakları ışığında gayet iyi bildikleri görülecektir. Tayfur’un çalışması, söylediğimiz hususları açıkça ortaya koyuyor. Türkiye’de […]

Kuran bilgiyi, ya seçkinci anlayışla tanrısal vahiy ve ilhama ya da sıradancı anlayışla tanrısal yaratmaya indirgemekte, bu durumda da, İslam’ın bilimi teşvik ettiği ve insanı doğayı incelemeye yönlendirdiği önermesi, zorlama bir çevirtiye (te’vil), bir başka deyişle postmodern saptırmaya dönüşmektedir. Çünkü böylesi bir sav, ne Kuran’ın misyonu ne de onun dinsel antropolojisiyle örtüşmektedir. Bu, ortaçağın din […]

Salgınları ve doğal afetleri Tanrı’yla ilişkilendiren, tanrısal ceza ve imtihan olarak gören anlayış, mitsel evren tasarımına değin gerilere gider. Bu tasarımın kısmi revizyonlarla tek-tanrılı dinlerin metinlerine de nüfuz ettiği açıktır. Ancak Antik Yunan’da başlayan, doğa ve doğadaki olgu ve olayları, doğal nedenlerle açıklamayı ilke edinen bir başka yaklaşım tarzı daha bulunmaktadır. Bu yaklaşım tarzı, bizim […]

Spinoza’ya göre, erekselciliği varsayan tasarımlar, aslında antropomorfizmin ürünüdürler. Onun deyişiyle bu tür tasarımları ortaya koyan insanlar, nihai varoluş ilkesini zorunlu olarak kendilerine bakarak hayal ederler. Yanlış da buradadır; onlar varlığın ölçüsü olarak kendilerini alırlar. Bu yüzden her insan kendi kaprisine göre bir tanrı icat emiş, herkesten çok kendini sevsin ve kayırsın istemiştir. Bu önyargı sonraları […]

Mitolojilerin güçlü bir köken ve neden arayışı içerdikleri, evreni insanbiçimci kişileştirilmiş tanrısal güçlerle açıklamaya yöneldikleri, pek çok şeyi tanrısal cezalarla ilişkilendirdikleri, bildik anlamda bir doğa düşüncesine yer vermedikleri, bu yüzden de doğal-maddi nedenler yerine kaprisli tanrısal güçleri ön plana çıkarttıkları anlaşılmaktadır. Hasan Aydın’ın okuyacağınız yazısı, yakında Bilim ve Gelecek Kitaplığı’ndan çıkacak olan “İlkçağdan Ortaçağa Doğa […]

Kaba gözlemlerle nedensel açıklamalarla ereksel açıklamalar iç içe sokulmuştur. Dinler ve teologlar sağduyuya dayalı bu basit gözlemleri kullanarak, sadece canlıların değil, cansız varlıkların da erekli olduğunu; Tanrı’nın her şeyi bir amaç ve plan için var ettiğini savunmuşlardır. Buradan yola çıkarak, her şeyin insan için olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Erek, Yunanca ifadesiyle têlos  (τῆλος), uzak, son nokta […]

Birine küfredip, hâkimin huzuruna çıksak ve aslında “senin …” demekle sövmediğimizi aksine ona dua ettiğimizi ileri sürsek gülünç olmaz mıyız? Oluruz diyorsanız, o zaman postmodernist yorum anlayışına hayır diyorsunuz demektir. Bu durumda, işiniz çok zor; gerçek anlamı bulmak için zorlu bir yolculuğa çıkmak için hazır olmalısınız. İnsanoğlu, tüm dünyasını, dış dünya, düşünce ve dil ilişkisinde […]

Eleştirel düşünenleri, farklı olanları, iktidarı ve uygulamalarını sorgulayanları ötekileştiren, şeytanlaştıran, düşmanlaştıran, hain ilan eden mantık, reddiyeci ve tehafütçü mantığın bir uzantısıdır. Bu mantık kendisi gibi düşünmeyeni, cedel yöntemine başvurarak halkı arkasına almak için dinsiz, eşcinsel, gayri milli, hain vb. sayar. Bilgikuramsal (epistemolojik) açıdan bilişsel süreçlerimizi irdelediğimizde, sanmak, inanmak, tahmin etmek, kuşku duymak ve bilmek gibi […]