Prof. Dr. Mehmet Sakınç

Kıtaların hareketliliğinde Dünya, sanki “bin bir surat” gibi yüz değiştirmiş, coğrafyalar şekilden şekle girmiş, ormanlar yok olmuş, canlılar oradan oraya savrulmuş, kiminin soyu tükenmiş, kimi yeni ortamlara uyarak evrilmiş, göktaşları düşmüş, volkanlar her yeri kavurmuş, zaman gelmiş bir sakinlik çökmüş üzerine ama yeri geldiğinde yine hareketlenmiş, okyanuslar dağ, dağlar okyanus olmuş, değişim durmaksızın devam etmiş… […]

İklimler meteorolojik değişkenlerin zaman içindeki ortalaması ve farklılığıdır. Ölçülen meteorolojik değerlerden bazıları sıcaklık, nem, atmosfer basıncı, rüzgâr ve yağıştır. Geniş anlamda iklim, Dünya’daki okyanus, kara ve buzu içeren bir iklim sisteminin bileşenlerinin durumudur. Dünya okyanusları, denizleri ve göllerinde yaşayan birçok tek hücreli canlının fosil kayıtları jeolojik dönemlerin iklimleri hakkında bilgi verebilir. Böylece iklimin tarihini yazabiliriz. […]

Kafaları ve kanatları kartal, vücutlarının geri kalan kısmı aslan, pençeleri boynuz kadar iri olan mitolojik varlık Griffinler, bir tür dinozor olan Protoceratops’tur. Dragonların kökeni soyu tükenmiş sürüngen fosilleridir. Tek gözlü cycloplar, fil fosilleridir. Nesli tükenmiş omurgasız canlıların fosilleri halkların hayal dünyasını binlerce yıldır süslemiştir. Köpekbalığı dişi fosillerinin ise fosil folklorda olduğu kadar yerbiliminin ve genel […]

İnsan taşla tanışmasaydı aklı zekâyla gelişebilir miydi? Ormandan düzlüklere, ovalara çıkarak, akarsular boyunca yaşamış en ilkel insanın, ona insan olmanın yolunu açan taşla tanışmasının, aklını tanımasında bir rolü olmuş mudur? Aklın ve zekânın gelişmeye başladığı Paleolitik zaman 3,3 milyon yıldan 12.000 yıl öncesine kadar sürer ve karakteristik taş yontma dönemleri ile tanımlanır. Gezegen, yılda ortalama […]

Ormanlarda daldan dala atlarken ve yaşamın keyfini sürerken, birden değişen iklim koşulları onu bu yaşamdan kopartıp yere indirdi. Bu zoraki değişiklik onu iki ayağı üzerinde yürümeye zorladı. Elleri serbest kalmıştı. Onlarla taşları yonttu, biçim verdi, avlandı ve hatta kayalara şekiller çizerek yaşamını anlattı. Ateşi keşfetti. Taş kültürlerini yarattı. 10.000 yıl öncesine kadar hep taşı kullanarak […]

Darwin’in beş yıllık gezisinin sonuçları neyi sağlamıştır? Tutulan notlar, yapılan sayısız gözlemler, tüm canlı ve cansızlara ait binlerce örneğin faydası nedir? Bu tür çabalar birçok kişiye anlamsız gelebilir. Bu gezi sonrasında, evrim teorisinin temelleri atılmış ve türlerin kökeni kitabı ile insanlığa yaşamın tarihsel kökenine ilişkin önemli şeyler anlatılmıştır ama bu gezinin asıl değeri “gözleme dayalı […]

Topraktan veya kayadan çıkartılan “garip şeyler” antik çağdan beri insanları meraklandırmış, heyecanlandırmış, onları bazen akılcı bazen de dogmatik düşüncelere yöneltmiştir. 2000 yıllık kesintisiz bir zaman yolculuğundan günümüze kadar gelen fosil hakkındaki gözlemlere dayalı düşüncelerin baş döndürücü gelişimi, birçok yeni keşfin yapılmasına öncülük etmiştir. Evrimin vazgeçilmezi, folklorik dünyanın ve paleontoloji biliminin eşsiz nesnesi “fosil”; düşünme dünyamıza […]

Toplumsal aydınlanmanın çok önemli bir aracı olan doğa tarihi müzelerinin ülkemizde neden bulunmadığını hep kendi kendime sormuşumdur. Konuyla ilgili birçok kurum ve kişi bu sevdanın peşinden ben dahil yıllar boyu koşmuştur. Ama sonuca bir türlü ulaşılamamıştır. Bazı gerekçeler ileri sürülmüştür. Örneğin para yok denilmiştir, bina çok pahalıya çıkar denilmiştir, koleksiyonlar yok denilmiştir. Aslında para da […]

Muhteşem bir coğrafyada bilimle, tarihle ve mitlerle, destanlarla yoğrulmuş bir şehir düşünün ki dünyanın hiçbir yerinde eşi benzeri yoktur, işte bu İstanbul’dur. İnsanı tarafından darbe üstüne darbe yiyen bu şehir için deprem sinsice zaman kollarken, o muazzam tarihini, doğasını ve hatta coğrafyasını yok etmek için bir başka “ucube” daha sırasını bekliyor: Kanal! Milyonlarca yıl süren […]

Ekvador; biyolojik ve jeolojik özellikleri bakımından gezegenin en önemli yerlerinden biri. Burası hem jeolojik hem de biyolojik evrimin iç içe olduğu ender coğrafyalardan da biri. Özellikle Galapagos Adaları gerçekten müthiş. Doğal seçilimin, izolasyonların kısaca evrimin mabedi. Volkanizma, akıntılar, rüzgârlar doğanın her türlü koşulu var. Daha doğrusu burası bir biyoloji ve jeoloji okulu. Yalnız önemli bir […]