Etiket: felsefe

İler tutar yeri kalmamış, artık biçimi bile kurtaramayan, yalnızca bir takım önderlerle ayakta durabilen sarsak Atina demokrasisinde demokrat bir Sokrates olmak yerine insanları aydınlatan bir Sokrates olmak yolunu seçti. Onun insan değerlerine bağlılığı o sözde demokrasiden alabildiğine çıkar sağlayan basit ve dolayısıyla bayağı insanların gözünü korkuttu. O bize direnişiyle özgürlüğün gerçek insan için ne büyük […]

Birine küfredip, hâkimin huzuruna çıksak ve aslında “senin …” demekle sövmediğimizi aksine ona dua ettiğimizi ileri sürsek gülünç olmaz mıyız? Oluruz diyorsanız, o zaman postmodernist yorum anlayışına hayır diyorsunuz demektir. Bu durumda, işiniz çok zor; gerçek anlamı bulmak için zorlu bir yolculuğa çıkmak için hazır olmalısınız. İnsanoğlu, tüm dünyasını, dış dünya, düşünce ve dil ilişkisinde […]

Sartre bilgiye ulaşmanın özne ve nesne açısından olanaklarını ortaya koymadan, öznenin bilgiye hangi koşullarda ulaştığını belirlemeden, nesnenin özneye kendini nasıl açtığını açıklamadan, öznenin nesneyi nasıl ele geçirdiğini göstermeden bir bilgi kuramı geliştirir ya da daha doğrusu bir bilgi kuramı geliştirmiş gibi yapar. Yalnızca bir yıkımdan, bir olumsuzlamadan ya da bir hiçleştirmeden sözederek bir bilgi kuramı […]

Ali Timuçin Uzam kavramı Aristoteles’le birlikte incelenmeye başlamıştır. 17. yüzyılda Descartes uzam ve uzay kavramlarını birbirinin yerine geçecek biçimde kullanmıştır. Ayrıca Descartes’da bir soyut uzam kavramı da vardır. Kavram onda daha çok cismin bir niteliği gibidir. Kavramı deneysel olanla bağlantılı da olsa deneyseli önceleyecek biçimde kullanan Kant olmuştur. Kant’a göre özne açısından uzam ve zaman […]

Prof. Dr. Timur Karaçay Başkent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Günümüzde ortaya atılan postmodernizm akımının bilimi etkileyip etkilemeyeceğini tartışmak için, öncelikle postmodernizmin, “efradını cami, ağyarını mani” bir tanımını ortaya koymak gerekir. Bu tanım yapılabilirse, bu konudaki tartışmalar sağlam zemine oturmuş olur. Postmodernizm, bilimi daha hümanistik bir mecraya mı çekmek istiyor, yoksa inanç kurumlarının bilimin önüne çekmeye çalıştıkları […]

Toplumsallık temelinden geçmeden insanlığın ortak değerlerine ulaşmak olası değildir. Kendi olamamış bir birey nasıl toplumsal bir varlık olamazsa, toplumsal bir varlık olamamış bir birey de büyük insanlığın köklü sorunlarıyla içli dışlı olamaz. Toplumsallık engelini aşarak daha az gelişmiş bir uygarlıktan daha gelişmiş bir uygarlığa geçmek boş bir düşten başka bir şey değildir. Yaşam zamanın kendisidir. […]

Sanatçının yaşamını yapıtına yansıtıp yansıtmadığını, yansıtıyorsa ne kadarını yansıttığını, yazdıklarının ne kadarının nesnel ne kadarının öznel olduğunu, anlattığı şeylerde anı gibi görünen ögelerin gerçekte yaşantı parçaları mı yoksa imgelemin basit üretimleri mi olduğunu kestirmek çok zor. Bunun için sanatçının yaşamına yönelmek gerekir, ancak o noktada da bizi aydınlatacak çok şey yoktur. İpuçları çok zaman yetersiz […]

Sokrates, soru-yanıtı temel alan ve verilen yanıtların mantıksal tutarlılığını irdeleyen diyalektik ağırlıklı yönteminin ilk öğesinde ussallığı ön plana çıkaran bir filozof olarak görünmesine karşın, yönteminin ikinci öğesini oluşturan anımsama temeline dayalı doğurtma söylemi ve yönteminin üçüncü öğesini imleyen daimonion’un esini anlayışıyla, adeta mistik eğilimli peygamberimsi bir kimlikle karşımıza çıkar. Platon’un ortaya koyduğu şekliyle Sokratik yöntem, […]

Yeniçağ biliminin kuruluşuna yapmış olduğu katkılar özetlenecek olursa, Bacon empirik araştırmada gözlemin önemini vurgulamış, empirik verilerin değerlendirilmesinde otoritelere başvurulmasının sakıncasına işaret etmiş, doğadaki fenomenlerin Tanrı’nın müdahalesi olmadan, yani kendi kanunlarına göre meydana geldiği görüşünden hareket etmiş ve mümkün olduğu kadarıyla boş inançları ve boş inançlar üstüne kurulu metafiziği reddetmiştir. Bacon, “doğa filozofu”nun 19. yüzyılın “biliminsanı”na […]

Bilim ve felsefe zorunlu olarak nesnele yönelirken sanat hem nesnele hem öznele yönelir. Buna göre bilimin işi doğru’yladır, felsefe hem doğru’yla hem iyi’yle ilgilenir, sanat doğru’yu ve iyi’yi dışlamayacak biçimde güzel’e yönelir. Buradaki güzel plastik güzel olmaktan çok anlamlı olandır. Kültürün üç alanı, felsefe, bilim ve sanat insanın kendini aradığı ve kendi için yani büyük […]