Mübeccel B. Kıray’ın ardından…
Mübeccel Kıray’ın Türkiye’de sosyolojinin bir bilim olarak gelişmesine katkısı iki eksende ele alınabilir. Birinci eksen Kıray’ın benimsediği bilimsel ve metodolojik yaklaşımlara bağlı olarak ürettiği araştırmaya dayalı eserler; ikinci eksen ise gerek sosyoloji yapma tarzının gerekse sosyal bilimci olarak tutumunun yarattığı geç sanayileşen-modernleşen ülkelerdeki tarihsel-mekânsal özgünlükleri toplumbilimsel analize katan “sosyoloji geleneği”dir. 7 Kasım 2007’de 84 yaşındayken kaybettiğimiz, Türkiye sosyolojisinde derin bir...
Doğu’dan Batı’ya bilim ve felsefe köprüsü: Endülüs – 2 İbn Tufeyl ve Hayy b. Yekzân
Sakin bir yaşam süren İbn Tufeyl oldukça az yazan bir düşünürdür. Öğrencisi Bitrûci ve ünlü İbn Rüşd, onun özgün bazı astronomik görüşlerinden söz ederler. Bilebildiğimiz tek eseri Hayy b.Yekzân adli felsefi romandır. İbn Tufeyl’in yalnız kişisi Hayy b.Yekzân, ıssız bir adada yalnız başına doğal yeteneklerini geliştirerek ruhani âleme yücelen biridir. İbn Tufeyl’e ünlü İmru’l-Kays’ın kabilesine mensup olduğu için el-Kaysi, doğduğu...
Keşif yolunda ölenler – 1 Kâşiflik zor zanaattır!
İnsanlık tarihinde coğrafi keşifler alanında, başarılar ve ölçüsüz katliamlar yan yana yürümüştür. Milyonlarca yerli öldürülmüş; toprakları, ham maddeleri, kültürleri yağmalanmıştır. Yağmalanan hazinelerin, Avrupa kıtasına aktarılmasında rol oynamış maceraperest kâşiflerin bir bölümünün yaşamı, feci koşullarda son bulmuştur. Bilinmeyen topraklar ve oralara giden bilinmeyen yollar, bin bir doğal tehlike barındırır. Hele hele yağma amacıyla o topraklara gitmiş bulunuyor, ölçüsüz şiddete başvurmaktan...
Gidişat kıyametin mi, yeniden var oluşun mu alâmeti? Yapay hayatın eli kulağında
Yeni bir yöntemle, kök hücreler deri dokusundan elde ediliyor ve genetik açıdan değiştirilmiş bu yetişkin hücreler, kök hücrelere benzer, onlar kadar esnek ve hastalıklara karşı dayanıklı bir yapıya kavuşuyor. Teorik olarak, bu “yeniden programlanmış” hücreler, bedendeki 200 farklı hücre türüne, hatta dokuları ve organları oluşturan farklı hücre tipi koleksiyonlarına dönüştürülebiliyor. Bu, geçtiğimiz ay basına yansıyan bir gelişme. Biyoteknoloji alanındaki...
Prof. Dr. Klaus Schmidt ile söyleşi Son avcı-toplayıcı toplulukların görkemli izi: Göbekli Tepe
12 binyıllık bir tarihi olan Göbekli Tepe, insanoğlunun en büyük adımlarından biri olan Neolitik Devrim’e dair, belki de yerleşik bilgileri sarsacak ipuçları barındırıyor. Tarihsel olarak, son avcı-toplayıcı toplulukların yaşantısına tanıklık etmemizi sağlıyor, yerleşik yaşama geçiş aşamasını temsil ediyor. Kazıların ortaya çıkardığı asıl şaşırtıcı gerçek ise şu: Göbekli Tepe, son avcı-toplayıcı toplulukların inşa ettiği, görkemli bir kült merkezi, bir tapınaklar...
Oyunun potansiyelleri kapitalizmin sınırlarını aşıyor: Futbolun sihri ve ütopyası
Halit Toker’in yazdıklarını yazan, söylediklerini söyleyen olmadı şimdiye dek. “Futbol, Spor ve Oyun” kitabında, futbolun eşitlikçi bir oyun olmasından, yerçekimini ve oyun cismini, yani topu kolektifi oluşturan bir takım arkadaşı gibi kullanmasına, üretim biçimleriyle ilişkisinden futbolcunun yaratıcılığının bileşenlerine kadar, birikimi ve deneyimleriyle geliştirdiği bilgileri, düşünceleri sunuyor okurlara. Kapitalizmle birlikte doğan futbolun potansiyellerinin, kapitalizmin sınırlarını nasıl aştığını da gösteriyor. “Futbol,...
Trakyalı filozoftan küçük öyküler
Bir kitap beni çok etkiledi. Rahmetli dedemin kütüphanesinden kalan eski bir kitap. Anımsıyorum, ilk kez, 80 küsur yıl önce, dedemin zoruyla okumuştum. Hiçbir şey anlamamıştım. Dedeme sıkıldığımı söylediğimde, “Şimdi oku, daha sonra anlarsın” demişti. 80 yıl sonra artık sararmış ve yaprakları dökülmüş olan bu kitabı ikinci kez okudum. Galiba bu kez biraz anladım. Kitabın adı “Trakyalı Filozoftan Öyküler”. İşte...
Felsefe ve İçtimaiyat Mecmuası Hatemi Senih Sarp’ın ‘İlmin Felsefî Kıymeti’ adlı makalesi üzerine
Cumhuriyetin Aydınlanma odaklı kültürel devrimini ve seküler dünya görüşünü içselleştirmiş bir öğretmen ve aynı zamanda bir düşünür olan Hatemi Senih, “İlmin Felsefî Kıymeti” adlı makalesinde, bilimin konusunu, nesne ve olayların nedenlerini bilmek olarak belirlemekte ve özellikle neden konusuna, Tanrı odaklı paradigmanın farklı yaklaştığını bildiği için, A. Comt’a başvurarak, neden anlayışının evrimine dikkatleri çekmektedir. Bilimin değeri sorunu, geçmişten günümüze filozofların üzerinde...
Geleceği dünyasını şekillendiren nanoteknoloji
Geleceği dünyasını şekillendiren nanoteknoloji Bazı uzmanlar tarafından geleceğin endüstri devrimi olarak da nitelendirilen nanoteknoloji alanındaki araştırma ve geliştirme çalışmalarının hız kazanmasıyla birlikte, bilişim, elektronik, enerji, tekstil, tıp, biyoteknoloji, farmakoloji, makine endüstrisi ve askeri teknolojiler gibi çok sayıdaki alanda yeni ufuklar açılmıştır. Çeşitli dünya ülkeleri bu teknolojinin geliştirilmesi yönünde üniversitelerde ve endüstriyel üretim alanlarında önemli yatırımlar yaparken ülkemizde de bazı adımlar...
Şizofren fareler, gerçekten şizofren mi?
Şüphesiz ki Tıp; von Behring’e, Claude Bernard’a, Ivan Pavlov’a, Ignarro’ya ve daha birçok deney hayvanlarıyla çalışan araştırıcılara çok şey borçludur. Çünkü şu an bilinen birçok patolojik ve fizyolojik mekanizmalar, hayvan deneyleriyle elde edilen tecrübelerden kazanıldı. 20. yüzyılın başlarında bir kimlik kazanan hayvan deneylerinin yapılmaya başlandığı zamanlardan bu yana, büyük tartışmalardan biri kullanılan hayvan modellerinin insana ait mekanizmaları ne kadar...