Matematik Sohbetleri

Geçtiğimiz sayıda matematik tarihinin en ilginç ve sonuçları bakımından çığır açıcıyazışmalarından biri olan Pascal-Fermat mektuplaşmasındaki Paylaşım (puanlar) Problemini ele almıştık. Bu yazıda büyük matematikçilerin bu problemi birbirlerine gönderdikleri mektuplarda tartışarak genel çözüme nasıl ulaştırdıklarını incelemeye devam ediyoruz. Fermat, 1654 yazında Pascal’a cevaben yazdığı mektupta Paylaşım Probleminin özel bir çeşitlemesini ele alarak aşağıdaki çözümü yapar. Fermat’nın […]

Gençliği, e-posta, sosyal medya, cep telefonu gibi iletişim araçlarının olmadığı dönemlerde geçmiş biri olarak mektup yazmanın, pullayıp postaya vermenin, postacı yolu gözleminin, zarf açmanın ne denli heyecan verici bir duygu olduğunu çok iyi anımsıyorum. Belki de bu yüzden matematik tarihindeki mektuplaşmalar özellikle ilgimi çekiyor. Ama aslında matematik tarihine baktığımızda 16. ile 20. yüzyıl arasında matematiksel […]

17.ve 18. yüzyıl matematiğinin gelişiminde matematikçiler arasındaki mektuplaşmaların önemli bir payının olduğunu biliyoruz. Pascal-Fermat, Goldbach-Euler gibi matematikçiler arasında gidip gelen mektuplar matematik tarihinde kilometre taşı kabul edilebilecek sonuçlar doğurmuştur. Bu mektuplardan biri 1693’te Isaac Newton’a (1643-1727) gönderilmiştir, ama bu kez mektubu yollayan bir matematikçi değil, SamuelPepys (1633-1703) adındaki parlamenterdir. Pepys, Newton’a bir olasılık problemi sormaktadır: […]

Geçen sayıda olduğu gibi bu yazıda da mantık bilmeceleriyle uğraşacağız. Geçen sayıdakilere göre daha kolay olduğunu düşündüğüm aşağıdaki iki bilmecenin meraklı okurun ilgisini çekeceğini umuyorum. Bilmeceleri gerekçelendirerek yanıtlayan ilk iki okurumuza yine küçük bir hediyemiz olacak. Kitap meraklıları Kitap okumaya meraklı, A, B, C, D gibi dört arkadaş bir yayınevinden dört farklı kitap sipariş ederler. […]

Ünlü bilimkurgu yazarı Isaac Asimov bir yazısında tarih öncesinden iki insanın diyaloguna yer verir: Tarih öncesi “dâhi”lerinden biri arkadaşına “Bak şimdi” diyerek şu soruyu...

Ünlü İngiliz matematikçi G. Hardy bir gün Cambridge’de anlatacaklarını kavrayabilecek bir avuç öğrencinin önünde ders vermektedir. Tahtaya “kesinliği su götürmez” dediği karmaşık bir eşitlik...

Hayatları sadece sonsuz uzunluktaki bir kâğıt tabakasına hapsolmuş iki boyutlu yaratıkların (gölge insanların) var olduğunu düşünelim. Asla aşağı ya da yukarı hareket edemediklerini, düzlemin yüzeyine yapışık olarak yaşadıklarını varsayalım. Şimdi, bu yaratıkların üç boyutlu dünyanın nesnelerini, bu nesnelerin izdüşümlerine bakarak anlamaya çalıştıklarını hayal edelim. Örneğin gölge insanlar, küpün gölgesini kâğıt tabakası üzerine düşürdüğümüzde küp hakkında […]

Bilmecelerle uğraşmayı matematik yapmaya benzetirim. Her iki etkinlikte de düşünmeyi, anlamaya çalışmayı, keşfetmeyi, çözmeyi veya çözememeyi, sevinci veya sıkıntıyı yaşarız. Böylesi bir yolculuğa çıkmak...

Bu yazıda çok bilinen bir mantık bilmecesinin iki çeşitlemesini ele alacağız. Sözünü edeceğimiz mantık bilmeceleri çok eskidir ve o kadar popüler olmuşlardır ki, çoğumuz...

Eşkenar üçgen biçimindeki bir bilardo masasının başında olduğumuzu düşünelim. Istaka elimizde, kendimize soruyoruz: Masanın kenarında (eşkenar üçgenin bir kenarı üzerinde) duran bilardo topuna hangi açıyla vurursak top başlangıç noktasına geri döner? Bu yazıda bu soruyu, önce özel durumlar için ele alacağız ve bir sonraki yazıda da genel çözümü vereceğiz. Hareketini izlemek istediğimiz bilardo topu gerçek […]