Bilim ve Tarih

Bilimsel yöntem, kör kuyularda merdivenimiz, engin okyanuslarda pusulamız ve bilimin karnesindeki en geçer nottur. Karneye Einstein’ın şu sözleri not edilmelidir: “Uzun yaşamımda öğrendiğim bir şey var: gerçeklikle ölçüştürüldüğünde tüm bilimimiz ilkel ve çocukça kalmaktadır; ama gene de sahip olduğumuz en değerli şeydir, bilim!” Yıl 1871. Canterbury Başpiskoposu, İngiltere’deki tüm kiliselere telgrafla şu mesajın ulaştırılmasını buyuruyor: […]

Bilim tarihinin büyük adamların tarihi olmadığı, sıradan insanların bilimsel bilgi üretimine çok önemli katkılar yaptığı söylemi; bizim gibi, bilginin toplumsal pratikle ilişkisi ve taşıdığı kolektif niteliğin tarih çalışmalarında hakkıyla yansıtılmadığını düşünenler için çok çekicidir. Bu söylemi odağına oturtan Halkın Bilim Tarihi -Madenciler, Ebeler ve Basit Tamirciler- (Clifford D. Conner, TÜBİTAK Popüler Bilim Yayınları, Eylül 2012) […]

Newton’u bilimin gelişmesinde dönüm noktasına yerleştiren neydi? Onun yaratıcı dehasının kaynağı nedir? Pratik, fikirler tarafından açıklanmamalıdır, tam aksine, ideolojik yapılar maddi pratikle açıklanmalıdır. Newton’un faaliyetlerinin doruğunda bulunduğu dönem İngiliz İç Savaşı ve Uluslar Topluluğu dönemiyle çakışır. Marksist bir Newton tahlili en başta Newton’u, eserini ve dünya görüşünü bu dönemin bir ürünü olarak anlamaya dayanacaktır. GİRİŞ: […]

Yazıda ele aldığımız her iki durumda da benzer bir olguyla karşı karşıya bulunmaktayız: Aynı bir genotipin (erkek ve dişiden gelen iki aynı gen kopyasının)...

Araştırıcılar, Limulus, Coelacanth ve diğer “yaşayan fosiller”in yaşamın tarihinin çok uzun dönemleri boyunca değişmeden kalmış gözükmelerini, yeryüzünün beş büyük kitlesel yok oluşundan en az...

Coelacanth’ın fosil formu ile yaşayan formu arasındaki yüksek benzerlik, evrimsel bakış ölçeği olarak genom düzeyine inildiğinde, evrimleşme hızı bakımından anlam kazanır ve Coelacanth genomu...

Berkes hocanın meseleye bakışında, evrim kavramına karşı oluşturulan geri düşünüşleri sadece basit biyolojik evrim karşıtlığı ile daraltmayan bir bilimsel genişlik vardır: Hoca, evrim karşıtlığıyla...

Muzaffer Şenyürek hocanın Yurt ve Dünya’daki makalesi, biyolojik evrimin genel kuramsal çerçevesini başarıyla çizen yarı popüler bir yazı. Hocanın toplam 7 sayfaya sığdırdığı makalesinde...

1940’larda Behice Boran, Pertev Naili Boratav, Niyazi Berkes ve Adnan Cemgil’in önderliğinde çıkan Yurt ve Dünya dergisi, 1 Şubat 1944 tarihli sayısında 135. doğum...

Darwin’in eserinin sonuç cümlesine eklediği bu “yaratıcı” vurgusunun, Köken’in yayınlandığı ilk günlerden itibaren, Darwin’in yakın çevresine dek uzandığını hissettiği, yoğun bir dinsizlik suçlamasının getirdiği...