Biyolojik evrimin beslendiği kaynak: Genetik çeşitlilik
Bilim dünyası, evrimin olup olmadığı yönündeki tartışmaları 19. yüzyılda tamamen aştıktan sonra tüm dikkatini evrimsel süreçte belirleyici olan etmenler ve düzenekler üzerinde yoğunlaştırdı. Genetik çeşitliliğe yol açan düzenekleri iyi kavramak, evrim kuramını anlamanın en iyi yoludur. 20. yüzyıl bu yönde büyük bilgi birikiminin sağlandığı bir dönem oldu. 21. yüzyıl ise, evrimde etkili olan mekanizmaların yoğun olarak kullanıldığı yapay ya...
Kültürel uyarlanma stratejileri
İnsan türü, diğer birçok hayvan türüne kıyasla biyolojik bakımından oldukça homojen ve yine birçok hayvan türünün sahip olduğu kimi biyolojik yeti ve donanımlardan yoksun bir varlıktır. Buna karşın yeryüzünün hemen bütün ekosistemlerdeki koşullara uyarlanarak varlığını sürdürme başarısını elde etmiş belki de tek türdür. Büyük bir paradoks gibi görünen bu gerçeğin gerisinde yatan “sihirli” fenomen kültürdür. Uyarlanma, basitçe organizmanın, çevrenin karşısına...
Sorunlu bir kavram: Sosyal Darwinizm
Toplumsal alanda güçlü olana hayatiyet atfeden ve yanlış bir biçimde “Sosyal Darwinizm” adı verilen görüş tamamen bilimsel temelden yoksundur. Bu çaba, kavramın söylediğinin aksine Darwin’i doğrulamaktadır. Dolayısıyla böyle bir görüşü Darwin’in adıyla anmak ve bu görüşün temel etkilenim zemininde Darwin’in yazdıklarının bulunduğunu ima etmek, hem Darwin’e büyük bir haksızlık hem de Darwin’i anlamadan ahkâm kesmek anlamına gelir. Sosyal bilimlerin gelişimine...
Stephen Jay Gould hakkında… Radikal biri olmak ne anlama gelir?
Gould’un evrimin karmaşıklığı hakkındaki savlarının hiçbiri Darwin’i yıkmaz. Burada yeni paradigmalar yoktur, ama Darwin’in özgün tasarımına zenginlik katan, tam bir saygınlıktaki “normal bilim” vardır. Gould’un savları onun izaha yönelik radikal kuralını simgeler: her zaman temel biyolojik süreçlere dön ve seni nereye alıp götüreceğini gör. Gould’un en önemli özelliği bir “halk entelektüeli” olmasıydı. Hayatı boyu yaratılışçılığa ve biyolojik indirgemeciliğe karşı...
Bir Lewontin bibliyografyası denemesi
Richard Lewontin külliyatı, yaklaşık 400 civarında; evrimsel biyolojik makaleler, kitaplar, kitap eleştirileri, ekonomi-politik makaleler, yarı-popüler makaleler ve polemiklerden oluşan devasa bir üretimi kapsıyor. Lewontin’in klasik ve devrim niteliğindeki evrimsel biyolojik çalışmalarını, kitaplarını okuyucuyu ileri okumalar için yönlendirebilecek oranda gösteren bir seçilmiş bibliyografya hazırladığımızı düşünüyoruz. Richard Lewontin için açıklamalı bibliyografya hazırlamanın zorlu iki yönü var. Birincisi, yaklaşık 400 civarında; evrimsel biyolojik...
Dehanın yaşamını, bilimini ve dünyasını anlamak için… Einstein sergisi
Bilimsel araştırmaları ile insanlık tarihinde çığır açmış ve çağının sosyopolitik meseleleriyle yakından ilgilenmiş bilim insanı Einstein’ın dünyasına bir keşif yolculuğuna ne dersiniz? 9 Kasım 2007’de açılan “Einstein” sergisi 2 Mart 2008’e kadar Doğuş Otomotion İstanbul’da hafta içi 09.00-19.00 ile hafta sonu 10.00-19.00 saatleri arasında keşif meraklılarını ağırlıyor. Peki bu zengin içerikli “Einstein” sergisinde sizleri neler bekliyor? Einstein’ın ışık, zaman, enerji...
Yüzleri ve yüz ifadelerini tanıma yetimizin evrimi Tanıyabilen tek tür biz değiliz. Hatta…
Sosyal hayatını sürdürürken diğer bireyleri yüzlerinden tanıyıp ayırt edebilen ve yüz ifadeleri ile iletişim kurabilen tek canlı türü biz değiliz. En azından diğer canlılar arasında evrimsel olarak bizlere en yakın primat türleri -ve hatta diğer sosyal memeliler- de bu yetilere sahipler. Oldukça karmaşık bir sosyal iletişim içinde başarı ile yaşayabilmek için evrilmiş olan nöroanatomik donanımızın da -diğer yetilerimizde olduğu...
Bilime adanmış bir hayat Prof. Dr. Engin Arık
Isparta’da meydana gelen uçak kazasında yitirdiğimiz 6 değerli fizikçimizden biri olan Prof. Dr. Engin Arık, deneysel yüksek enerji fiziği alanında Türkiye’nin dünya çapında tanınan bilimcisiydi. Her saniyesi bilimi solumakla geçen Arık, yalnızca deneysel yüksek enerji fiziği alanında yaptığı çalışmalarla sınırlı kalmıyor, ülkemizin enerji sorunu üzerine de kafa yoruyordu. Özellikle, toryum konusunda çok zengin olan ülkemizin bu sayede enerji darboğazından...
Doğu’dan Batı’ya bilim ve felsefe köprüsü: Endülüs – 3 İbn Rüşd
Endülüs’te yetişen filozoflar kuşağının sonuncusu olan İbn Rüşd’ün, yaşamı boyunca çalışmalarına yalnızca iki gece, babasının öldüğü gece ile evlendiği gece ara verdiği söylenir. Aristo’ya bağlı olan İbn Rüşd, din bilginleriyle sürekli çatışmıştır. Eserlerinde, felsefe etkinliğinin ve filozofların savunusu öne çıkar. Felsefi etkinliğin din ve Kuran ile çelişmediğini göstermeye çalışmıştır. Endülüs’te yetişen filozoflar kuşağının sonuncusu ve Batı İslam dünyasında hemen hemen...
Ünlü matematikçilerin çocukluğu veya çocuk matematikçiler
Kolmogorov’a göre, asıl matematik yeteneği öylesine bir şey ki, bir defa seni sahiplendi mi, öteki yeteneklerin aşağı yukarı hepsi üzerinde dominant olarak, tıpkı nohutlarda sarı renk yeşili bastırdığı gibi onları bastırır. Bu açıdan bakıldığında Kolmogorov’a göre onun 13, sayılar teorisinde dünyaca ünlü keşiflere imza atmış ve 92 yaşında ölene kadar Sovyetlerin “Bilim Olimpi”ndeki konumunu korumayı başarmış Vinogradov’un ise sadece...
