aydınlanma
Halkın bilim tarihini kurmak mı, Bilimi halkın elinden almak mı?
Bilim tarihinin büyük adamların tarihi olmadığı, sıradan insanların bilimsel bilgi üretimine çok önemli katkılar yaptığı söylemi; bizim gibi, bilginin toplumsal pratikle ilişkisi ve taşıdığı kolektif niteliğin tarih çalışmalarında hakkıyla yansıtılmadığını düşünenler için çok çekicidir. Bu söylemi odağına oturtan Halkın Bilim Tarihi -Madenciler, Ebeler ve Basit Tamirciler- (Clifford D. Conner, TÜBİTAK Popüler Bilim Yayınları, Eylül 2012) […]
Aydınlanma ve Fransız Devrimi dünyaya ne getirdi?
Aydınlanma insanın daha da insanlaşma yolunda attığı adımların en önemlilerinden biridir. İnsanın insanlaşma serüveni onun dünyada henüz bir yabancı gibi durduğu zamanlarda başlamıştır. Yaşamı...
Aydınlanma kahramanı Turan Dursun’u saygıyla anıyoruz
Aydınlanma kahramanımız Turan Dursun, tam 29 yıl önce 4 Eylül 1990’da karanlık güçler tarafından katledilmişti. Türkiye’nin aydınlanma tarihi böyle canla kanla yazılıyor. Bir gün...
Aydınlanmanın Eskiçağ’a kadar dayanan kaynakları
Eskiçağ’ın iki büyük bilgi kaynağı, Platon ve Aristoteles gelecek yüzyıllar üzerinde büyük ölçüde etkili oldular. Bu birbiriyle çelişik iki düşünce dünyası felsefede ülkücülük ve...
Aydınlanmacılar nasıl bir toplumsal-siyasal düzen istiyorlardı?
Aydınlanma hareketinin önde gelen düşünürlerinin özlemini çektikleri toplumsal-siyasal düzen konusunda çok sağlıklı olmayan ve tarihsel bilgilere dayanmayan fikirlerin yaygın olduğu bir gerçek. Peki aydınlanmacılar...
Laplace’ın denkleminden Napolyon’un denklemine
Batılı toplumlar, burjuvazileri önderliğinde “aydınlandılar”. Feodal düzeni, aristokrasiyi, dinsel düşünceyi, “Tanrı egemenliği”ni, kendi ortaçağlarını burjuvazileri önderliğindeki devrimlerle yıktılar ve aştılar. 500 yıllık bu pratik,...
Aydınlanmanın başlıca düşünürleri kimlerdir?
Bilimin çeşitli alanlarına ilişkin soruları sıralamaya başladığımızda tarihte geriye doğru gidip insanlık ne zaman hangi soruları sorup yanıtlayarak büyük atılımları yapmıştı, bunu düşünmek gerekiyor....
J. J. Rousseau ve Toplum Sözleşmesi: ‘İnsan uygarlıkla yitirdiğini nasıl yeniden kazanabilir?’
Kuramsal çerçevede yazılmış olan bu yapıt uygulanamaz öngörülerle örülmüş olmakla birlikte kısa zamanda bütün dünyanın ilgisini çekti, bir süre sonra ilerlemecilerin inanç kitabı durumuna...
Kant ve Mendelssohn’a ait aynı başlıklı iki ünlü yazı: “Aydınlanma nedir?”i aydınlatmak
1784 yılında yazılmış olan “Aydınlanma Nedir?” başlıklı ünlü iki yazı güncelliğini hâlâ koruyor. Biri Moses Mendelssohn’a ait, diğeri Immanuel Kant’a. Her iki yazının da...
Diderot ve d’Alembert’in Ansiklopedi’si: Fransız Devrimi’nin düşünsel kaynağı
Fransız maddeci düşünürleri ve Ansiklopediciler, devlet, Kilise ve kurulu düzen ile hak duygusunun ve aklın istemleri arasındaki çelişkiyi irdeleyip ortaya koydular ve tepki gösterdiler;...
