Etiket: aydınlanma

Ahmet Nuri Doğan 1919 yılında başlayıp 9 Eylül 1922’de sona eren Kurtuluş Savaşı, insanlaşma tarihinin en onurlu savaşlarından biridir. Her savaş “insanlaşma tarihi” için bir ihanet iken nasıl onurlu olabilir? Eğer bir savaş, sömürüye karşı bir ülkenin kurtuluşu içinse ve o savaş yoksul dünya halkları için özgürleşme umutlarını ateşliyorsa, onurlu bir savaştır. Ve o savaşı […]

Ender Helvacıoğlu Son 50 yılda Türkiye’nin toplumsal yapısındaki en çarpıcı gelişme kent-kır oranındaki değişimdir. 1970’te halkın yüzde 61,5’u köyde yaşarken kentlerde yaşayanların oranı yüzde 38,5...

Ender Helvacıoğlu Cumhuriyet, demokrasi, laiklik, insan hakları gibi kavramların toplumsal kökenlerine indiğimizde burjuvazinin aristokrasiye karşı taleplerini mi görürüz, yoksa ezilen sınıfların (kölelerin, serflerin, marabaların, köylülerin,...

18. yüzyılda doğan Aydınlanma düşüncesinin kaynaklarını bulmak için 17. yüzyılın düşünce dünyasına girmek gerekir. Bu düşünce bir dizge felsefesi oluşturamamasına ve birbirleriyle pek çok ayrılıklar taşıyan düşünürler tarafından ortaya konmasına rağmen, kaynağını dizge felsefeleri dönemi olan 17. yüzyıldan almıştır. Özellikle ahlak açısından Robert Bayle’in (1647-1706), bilgi ve siyaset anlayışı açısından John Locke’un (1632-1704) etkileri ilk […]

Bir düşünceyi doğru anlamak için onun kaynaklarına inmek zorundayız. Ama bunun için ne kadar geriye gitmemiz gerektiğini kestirmek her zaman kolay değil. Aydınlanma düşüncesini tarihsel bağlamının dışında sözcük anlamıyla ele alanlar onun kaynaklarını bulmak için çok eski zamanlara inmek gereksinimi duyarlar. Başlangıç için en doğru ad belki de Sokrates adıdır. Doğrular için canını vermiş olan […]

Aydınlanma, Kant’ın meşhur söylemiyle, “İnsanın kendi suçu ile düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır.” Bu ergin olmayış durumu, aslında, insanın kendi aklını bir başkasının kılavuzluğuna başvurmaksızın kullanmayışıdır. Kant’a göre insan bu ergin olmayışa kendi suçu ile düşmüştür; bunun nedeni de aklın kendinde değil, fakat aklını başkasının kılavuzluğu ve yardımı olmaksızın kullanmak kararlılığını ve yürekliliğini […]

“Aydınlanma” kavramının a) dinsel, b) toplumsal, c) tarihsel olmak üzere üç alanda kullanılageldiği görülür. Sidharta’nın Buda’ya, Saul’ün Pavlus’a, Muhammed’in Hz. Muhammed’e, İmam Gazali’nin Müceddid Gazali’ye dönüşümü de bu kavram ile açıklanır. Toplumsal, tarihsel anlamda “Aydınlanma” ve “Çağdaşlaşma” ise başka bir süreçtir. Aydınlanma kavramı ve analoji mantığı “Aydınlanma kavramı, günlük dildeki “aydınlatma” (Lat. illuminati) sözcüğünden türetilip, […]

Turan Dursun, Anadolu’nun aydınlanma sürecini bizzat kendi hayatı içinde tüm keskinliğiyle yaşadı. Yaşamına yoğun dinsel bir ortamda karanlıklar içinde başladı, bu karanlıkları yara yara...

Sunuş Prof. Dr. Mehmet Dağ’ın “Sanal ve Gerçek Üzerine Düşünceler” başlıklı okuyacağınız makalesi Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi’nin 2003 tarihli 16. sayısında yayınlanmıştır. Başlıktaki “İslam’da bir Kopernik devrimi yapılabilir mi?” ibaresini ve spotu biz koyduk. Sanallık ve gerçeklik sorunu felsefi bir sorun olmakla birlikte bu sorunun dinin kuramsal yönüyle uğraşan ilahiyatçılar için tartışılması özellikle […]

Elinizdeki sayının kapak dosyasında “Aydınlanma” meselesini tartışmaya devam ediyoruz. Bu kavram genellikle, “emekçilerin nasıl aydınlanacağı” sorunsalı çerçevesinde ele alınıyor. Konunun bu şekilde kavranması, “burjuva aydınlanması”nın sınırları içinde kalmak anlamına gelir. Yani sorunun, “aydınlanmışların aydınlanamamışları aydınlatması” biçiminde ortaya konulması… Oysa “emekçi aydınlanması” kavramını, aydınlanmaya “emekçi bir karakterin” nasıl kazandırılacağı sorunsalı çerçevesinde kullanıyoruz. Birincisinde emek ve emekçi […]