KAPAK DOSYASI Rıfat Saltoğlu Francis Bacon ve Bilim Devrimi Benan Dinçtürk Blues müziğinin köklerini oluşturan hapishane ve iş şarkıları DOSYA: 2020 NOBEL ÖDÜLLERİ 2020 Nobel Ödülleri, hangi bilimsel çalışmalara verildi? Nıvart...

Daha önce de bu köşede birkaç kez değindiğimiz gibi ülkemiz koşullarında basılı yayıncılık büyük bir darboğazdan geçiyor. Bunun esas nedeni iktidar politikaları sonucu giderek...

Yeniçağ biliminin kuruluşuna yapmış olduğu katkılar özetlenecek olursa, Bacon empirik araştırmada gözlemin önemini vurgulamış, empirik verilerin değerlendirilmesinde otoritelere başvurulmasının sakıncasına işaret etmiş, doğadaki fenomenlerin Tanrı’nın müdahalesi olmadan, yani kendi kanunlarına göre meydana geldiği görüşünden hareket etmiş ve mümkün olduğu kadarıyla boş inançları ve boş inançlar üstüne kurulu metafiziği reddetmiştir. Bacon, “doğa filozofu”nun 19. yüzyılın “biliminsanı”na […]

Kölelikle başlayıp, ortakçı tarım dönemiyle ve küçük bahanelerle hapse atılıp prangalarla çalıştırılan mahkûmlarla devam eden kısırdöngü, blues müziğinin köklerinden biri olan iş şarkılarını üretmiştir. En alt tabakadaki insanların dayanışma şarkılarıdır. Bazen demiryollarında, bazen madenlerde, bazen inşaatlarda balyozu aynı anda vurabilmek için bir ritim aracıdır; bazen doldurulup bitirilmesi beklenen bir cezanın umut dolu geriye sayımıdır; bazen […]

Nobel Komitesi, fizyoloji veya tıp, fizik ve kimya alanlarında bu sene, çok önemli ve temel çalışmalara imza atmış biliminsanlarını ödüllendirdi. Nobel’in bilim alanlarını konu alan ödülleri, içerisinde bulunduğumuz küresel salgın sürecinin de değerlendirmeye etki etmiş olabileceğini düşündürüyor. Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, Hepatit C virüsünün keşfinde değerli katkıları bulunan biliminsanlarına verilirken; Nobel Kimya Ödülü, CRISPR […]

Söz konusu olan tek gen mutasyonlarına bağlı hastalıkların iyileştirilmesi olunca herkes şapka çıkarıyor. Ancak başka olasılıklar da var. Mesela CRISPR’ın insan tohum hattında kullanılması; diğer bir ifadeyle genleri düzenlenmiş bebekler üretilmesi… Sorumlu bir biliminsanı olarak Doudna uyarılarda bulunuyor. Kaygılara rağmen umutlanmak ve daha iyi bir dünya hayal etmek için çok sebep var. CRISPR’ın vaat ettikleri, […]

Bu yıl, Nobel Fizyoloji veya Tıp ödülü, Hepatit C virüsü (HCV) ile ilgili çalışmaları nedeniyle, iki virüs bilimcisi (Harvey J. Alter ve Charles M. Rice) ve bir biyokimya uzmanına (Michael Houghton) verildi. Nobel ödülü sahibi araştırıcılar, katıldıkları basın toplantılarında, genç araştırmacıların yararlanabilecekleri bir dizi öneriler getirdiler. Bu yıl, Nobel Fizyoloji veya Tıp ödülü, Hepatit C […]

Genzel ve Ghez, Samanyolu’nun merkezindeki süper kütleli kompakt nesne keşifleri ile galaksi-karadelik ilişkisine dair yeni araştırmalara kapı açan bir ortam oluşmasına aracılık etmişlerdi. Şüphesiz her iki çalışma da çok önemli ancak 2020 Nobel Fizik Ödülü’nü alan biliminsanlarından biri, popüler bilim yazınına yaptığı değerli katkılarla öne çıkıyor: Roger Penrose. 2020 yılının Nobel Fizik Ödülü, iki farklı […]

Yapay Zekâ (YZ)’nın veriye ve ondan bir zekâ üretebilecek teknik araçlara sahip birkaç büyük şirket tarafından hizmet olarak sunulacağı iş modelleri giderek belirginleşiyor. Robotların dünyayı ele geçirme tehlikesi yok ama merkezi YZ sistemleri ülkeler arasındaki eşitsizliği artırıyor. YZ’nin merkezileşmesi, ABD ve Çin dışındaki ülkeler için dijital sömürgeleşmeyi artıran bir etken. Şirketlerin elinde yoğunlaşan güç, teknolojik […]

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının en sıra dışı romancılarından biri, yalnızca yapıtlarıyla değil, politik tavrı ve yazdıklarına yansıyan savlarıyla da yoğun tartışmalara konu olan Kemal Tahir’dir. Toplumun sorunlarına çözüm ararken öncelikle tarihe bakan Kemal Tahir, geçmişten çıkardığı özgün sonuçlar dolayısıyla bir yandan hayranlıkla karşılanırken diğer yandan ayrı düştüğü kesimlerce dışlanmış, dahası ideolojik bir ihanetle suçlanmıştır. Romanları […]