174. Sayı

Büyük Resim -Yaşamın, Anlamın ve Evrenin Kökeni Üzerine, Sean Carroll, Çev. Nimet Adıgüzel, Alfa Yayınları, 2018, 504 s. Modern fiziğin zorlu kavramlarına anlaşılır bir üslup getirmeyi...

Kültürel fenomenleri/varlıkları inceliyorsak onları anlamak için onlara uygun teknikler geliştirmeliyiz. Kültürü biyolojikleştirmemeliyiz. Bu, akciğerlerimiz olduğu için Dünya atmosferinin böyle oluştuğunu söylemeye benzer. Kültürel davranış, canlıların tüm davranışları gibi biyoloji yasalarına aykırı değildir ancak biyolojinin teorileriyle de açıklanamaz. O yüzden sosyal bilimler vardır. Mesela beynimizde bir para nöronu ya da genomumuzda bir tanrı geni filan yoktur. […]

Standart ve tarafsız (nötr) olduğuna inanılan algoritmalar saf matematiksel görünümlerinin arkasında bazı varsayımlara sahip olabilirler. Ancak tam tersini, teknolojinin tarafsız olduğunu ve dijital sistemlerin vereceği kararların daha adil olacağını düşünmeye meyilliyizdir. En son, 1990 Dünya Kupası’nda oynanan maçları seyretmiştim. “Yapay öğrenme, Dünya Kupası’nın kazananı tahmin etti” (https://www.technologyreview.com/s/611397/machine-learning-predicts-world-cup-winner/) haberini okuyana kadar bu yılki Dünya Kupası maçlarını […]

Marx ve Engels 19. yüzyıl Avrupa’sında yaşadılar. Gerek toplumların gelişimine ilişkin geliştirdikleri kuramlar, gerekse proleter devrim ve sosyalizm süreci hakkında oluşturdukları modeller ister istemez bu koşulların ürünüydü ve insanlığın toplumların tarihine ilişkin mevcut bilgi birikimiyle de sınırlıydı. Kapitalizm açısından geri kalmış ülkelerde sosyalizmin şansı konusu (daha genel ifadeyle sosyalizmin ne zaman ve hangi koşullarda gündeme […]

Günümüzde bilimsel metodun meyvelerinin artık önemli bir kısmının toplandığını ve bundan böyle arda kalan soruların da fevkalade büyük bir güçlük, sıra dışı bir çetinlik arz ettiğini teslim etmeliyiz. İşte bu perspektiften bakıldığında, hem bilimsel hem de teknolojik ilerlemenin nereye kadar uzanabileceği sorusuyla karşı karşıya kalmaktayız. Bilimin 19. ve 20. yüzyıllardaki tez yükselişi, tarih boyunca eşi […]

Türkiye zengin jeotermal alanlarında giderek artan sayıda ve derinliklerde doğal jeotermal kaynakları kullanma yolunda projeler geliştiriyor. Dünyadaki örneklerine bakıldığında Türkiye’de tetiklenmiş depremsellik olgusunun ortaya çıkması kaçınılmazdır. Bu bağlamda jeotermal elektrik üretim alanlarında mutlaka doğal depremsellik ve tetiklenmiş depremsellik kayıt ve değerlendirme uygulamalarının yapılması gerekiyor. Jeotermal sözcüğü Jeo=Yer ve Termal=Isı sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur. Yerin içerisinde akan […]

18. yüzyılın başlangıcı ile birlikte “Aydınlanma” olarak bilinen döneme giriyoruz. Tarih kadar karmaşık bir akımın alelacele tarif edilmesi kuşkusuz şüpheli bir iştir, ancak bilimkurgunun gelişiminde bu denli önemli bir rol oynayan Aydınlanma teriminin kaba hatlarıyla çizilmesi gerektiği de kesindir. Bu yüzyılda, özellikle de son on yıllarında üretilen önemli bilimkurgu yapıtlarının çoğunun Fransız olması, Aydınlanmanın rasyonalist […]

Ünlü Fransız matematikçisi Laplace’ın bir sö züdür: “Şans oyunları üzerinden başlayan bir bilim dalının insan bilgi dağarcığının en önemli parçalarından biri olması kayda değer...

Zamanın ölçülmesi Orta Çağ insanı için çok anlam ifade etmezken; bilim yapan, mühendislikle uğraşan, zanaat yapan, uzun mesafelere sefere çıkan Yeni Çağ insanı için önemlidir. Artık saatler yalnızca dini ritüel zamanını öğrenmek ya da astronomi araştırması yapmak için değil, hayatın her alanında her sınıftan insanın evinde bulundurduğu, cebinde taşıdığı ya da meydanlardan baktığı bir ölçme […]

İnsan ne zaman özgürleşir? Sanıyorum ki cesaret gösterebildiğinde. Ruhun Kadınları- Psikanalizin Öncü Kadınları kitabı, okurlarına ‘öz’gürlüklerine giden yolda adeta bir cesaret alanı açıyor. “Özgürlük,...