Algoritmalar incelendiğinde zaten insan denen bilgisayarın sezgisel olarak sık sık bunlara başvurduğu; ama elektronik bilgisayarların çalışma ilkelerinden de yeni şeyler öğrenebileceği ya da günlük kararlarını bu algoritmaları kullanarak iyileştirilebileceği görülür. Son yıllarda, hükümetler ve şirketlerin hem gündelik hayata gömülü algoritmalara müdahale edebilme hem de yukarıdan yeni algoritmalar dayatabilme gücüne erişmeye başladığına da dikkat etmek gerekiyor. […]

Madem soyağacını araştırmak moda oldu, biz de dergimiz Bilim ve Gelecek’in soyağacını çıkarmak istedik. Cumhuriyet öncesinde Osmanlı’nın Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde yayımlanmaya başlayan dergiler arasında, kendi niteliklerimize ve çizgimize şu veya bu düzeyde uygun “atalarımızın atalarının ataları” diyebileceğimiz dört dergi saptayabildik: Mecmua-i Fünun, Mir’at, Mecmua-i Ebüzziya, Mecmua-i Ulûm. Sonraki bölümlerde günümüze doğru gelmeye devam edeceğiz. […]

Genel Görelilik’i ve karadelik kavramını yeni bir boyuta taşıdı Hawking. Einstein’dan sonra ilk kez o, bilimsel başarısıyla, ek olarak bu başarıya engeline rağmen ulaşmasıyla kitlelerin bu derece takdirini kazandı. Hem insanlık düşüncesinin ve biliminin sınırlarında dolaştı, hem bunu kamuoyu ile mümkün olduğu kadar paylaştı. Bir ölümün ardından söylenebilecek tüm iyi dilekleri fazlasıyla hak ediyor… Geçenlerde […]

Göz yapısı, bulunduğu her hayvanda, temelde ışık almaçlarını barındırır. İlk evrimsel ortaya çıkışını da, en basit haliyle, ışığı algılayan protein moleküllerinin evrimi şeklinde düşünmek mantıklıdır. Zaten en basit yapılı hayvanlara baktığımızda “göz” yerine, bu özelleşmiş proteinleri bulunduran hücrelerin varlığını görürüz. Göz yapısı da, bu özelleşmiş optik algılayıcı hücrelerin farklı şekillerde düzenlenmesi sonucu, adım adım evrimleşmiştir. […]

Hawking’in karadeliklerin ışıma yaptığını bulması, Einstein’ın kütleçekim kuramı ile kuantum kuramının, dolayısıyla Newton’ın kuvvet kavramının birleştirilmesi yönünde çok önemli bir adımdır. Popüler bilim yazarlığı da yapan Hawking, bilimsel konuların geniş kitlelerce anlaşılıp tartışılmasına çok değerli katkılar vermiştir. 21. yüzyılın en ünlü fizikçilerinden biri olan Stephen Hawking geçen hafta aramızdan ayrıldı. Her ne kadar hayatını tekerli […]

Anadolu Türk devletlerinde toplum sağlığı, her dönem için yöneticilerin ısrarla ve dikkatli bir şekilde üzerinde durdukları önemli bir mesele olmuştur. Toplumun sağlıklı olması, halkı...

Durkheim’ın “Dini Hayatın İlkel Biçimleri” adıyla dilimize çevrilen kitabında uzun ve ayrıntılı antropolojik tahliller bulunur. Kitabın konusu, Avustralya yerlilerinin (Aborjinlerin) yarattığı dini oluşumların, gelişkin dinlere ne ölçüde benzediğini tespit etmektir. Ona göre din, kolektif olan ne varsa hepsini içinde barındıran bir yapıdır ve bu nedenle tahlil edilmeyi hak eden kurumların en başında yer alır. Durkheim, […]

Yörüngesel değişikliklerin kutup daireleri etrafına ulaşan güneş enerjisi miktarına olan etkisi belirleyici bir faktördür. Kutup daireleri etrafına gelen güneş enerjisi miktarı; buzul oluşumları ve buzulların orta kuşaklara doğru ilerlemesi ile buzulların erimesi ve kutuplara doğru çekilmesi dönemlerini yaratır. Burada en önemli gösterge yaz mevsiminde 650 Kuzey enlemine ulaşan güneş enerjisi miktarıdır. Çevremizdeki pek çok şeyin […]

“‘Sekiz aylık ölüm medyanı’ ne anlama geliyor? Öyle sanıyorum ki, istatistik eğitimi olmayan pek çok insan böyle bir ifadeyi ‘Muhtemelen sekiz ay içinde ölmüş olacağım’ şeklinde anlayacaktır. Tam da kaçınılması gereken sonuç; çünkü öyle değildir ve çünkü tutum fazlasıyla önemlidir. (…) Ben sekiz ay medyanını öğrendiğimde, ilk entelektüel tepkim şu oldu: Güzel, insanların yarısı daha […]

Fırtınalar… İnsanlığın var olduğu günden beri yaşamı, inançları ve daha pek çok sosyal yaşam unsurunu etkileyen muhteşem doğa olayları… Antik Yunanlılar, fırtınalara Thyphon adlı...